"Indian Scientists Unveil New Planet: A Giant Five Times the Size of Earth"

TOI-6651b એ એક અનોખો એક્સોપ્લેનેટ છે, જેનું વજન પૃથ્વીના દળ કરતાં લગભગ 60 ગણું છે અને તેની ત્રિજ્યા પૃથ્વી કરતાં લગભગ પાંચ ગણી મોટી છે.

 ભારતમાં ભૌતિક સંશોધન પ્રયોગશાળા (PRL) ના સંશોધકોએ એક્સોપ્લેનેટ વિજ્ઞાનના ક્ષેત્રમાં એક નોંધપાત્ર શોધની જાહેરાત કરી છે. અદ્યતન PARAS-2 સ્પેક્ટ્રોગ્રાફનો ઉપયોગ કરીને, વૈજ્ઞાનિકોએ TOI-6651b, એક ગાઢ, શનિના કદના એક્ઝોપ્લેનેટની ઓળખ કરી છે જે સૂર્ય જેવા તારાની પરિક્રમા કરે છે.
PRL વૈજ્ઞાનિકો દ્વારા આ ચોથી એક્સોપ્લેનેટ શોધ છે, જે વૈશ્વિક અવકાશ સંશોધનમાં ભારતના વધતા જતા યોગદાનને દર્શાવે છે.

ખ1ગોળશાસ્ત્રીઓ જેને "નેપ્ચ્યુનિયન રણ" કહે છે તેની ધાર પર સ્થિત છે - એક એવો પ્રદેશ જ્યાં આ કદના ગ્રહો ભાગ્યે જ જોવા મળે છે - TOI-6651b ની શોધ ગ્રહોની રચના અને ઉત્ક્રાંતિ પર નવો પ્રકાશ પાડે છે.

નેપ્ચ્યુનિયન રણ એક રહસ્યમય વિસ્તાર છે જ્યાં આ સમૂહના થોડા ગ્રહો અસ્તિત્વ ધરાવે છે, તેથી આ શોધ એ તપાસ કરવાની એક દુર્લભ તક આપે છે કે આવા ગ્રહો સામાન્ય રીતે ત્યાં કેમ ગેરહાજર હોય છે.
આ દૂરનો ગ્રહ તેના સૂર્ય જેવા યજમાન તારો, TOI-6651, નજીકના, 5.06-દિવસના ચક્રમાં પરિભ્રમણ કરે છે, એટલે કે તેનું "વર્ષ" પૃથ્વી મહિનાના માત્ર એક અંશ સુધી ચાલે છે.

તેની ભ્રમણકક્ષા સહેજ અંડાકાર આકારની છે, અથવા તરંગી છે, જે તેને આપણા સૌરમંડળમાં શનિ જેવા વિશિષ્ટ ગેસ જાયન્ટ્સથી વધુ અલગ પાડે છે. તારો, TOI-6651, એક G-પ્રકારનો પેટા જાયન્ટ છે જે આપણા સૂર્ય કરતાં થોડો મોટો અને ગરમ છે, જેની સપાટીનું તાપમાન લગભગ 5940 K છે.

PRL ટીમના અભ્યાસમાં મહત્ત્વની સફળતા એ TOI-6651b ની રચના છે.

ગ્રહની ઉચ્ચ ઘનતા દર્શાવે છે કે તેના દળના લગભગ 87% ભાગમાં ખડકાળ અને આયર્ન-સમૃદ્ધ પદાર્થોનો સમાવેશ થાય છે, બાકીનો સમૂહ હાઇડ્રોજન અને હિલીયમનું હળવા પરબિડીયું બનાવે છે.

આ ગાઢ માળખું સૂચવે છે કે TOI-6651b અનન્ય ઉત્ક્રાંતિ પ્રક્રિયાઓમાંથી પસાર થઈ શકે છે, સંભવતઃ અન્ય વસ્તુઓ સાથે ભળી જાય છે અથવા ભરતીની ગરમીની અસરોને કારણે તેના મૂળ વાતાવરણનો મોટો ભાગ ગુમાવી દે છે.

TOI-6651b ની શોધ ગ્રહોની રચના વિશેના પ્રવર્તમાન સિદ્ધાંતોને પડકારે છે, આવા વિશાળ અને ગાઢ ગ્રહો કેવી રીતે વિકસિત થાય છે તે અંગે નવા પ્રશ્નો ઉભા કરે છે.

TOI-6651bનો નજીકથી અભ્યાસ કરીને, વૈજ્ઞાનિકો ગ્રહોની પ્રણાલીઓને આકાર આપતી જટિલ ગતિશીલતા વિશે નવી સમજ મેળવવાની આશા રાખે છે, જે અવકાશ સંશોધનના ક્ષેત્રમાં ભારત માટે નોંધપાત્ર સિદ્ધિ દર્શાવે છે.